UKA MAA MAPEGAMA KOUKO ANIKIDI, AKIKIDI AKAA TOO WEGATE MANA BIDAA YAKIMAKAII

Foto Saat Natal Se- Jawa dan Bali yang di selenggarakan
di kota studi  Semarang Tahun 2014 : Doc Pibadi /Yunus. E Gobai/KM

Ukaa Maa Mapegaa maa kouko, tika make wodomaki-maki dana wadomoti-moti  kikakadeida kou kakadeida. Kouko yameka dokina tiya agiyo ,mana inoudaiga wegaiko (Yame Ogeme). Koudamakeko ukaa maa mapegama kouko yameka ko utopakoo tedokinatiya, Magiyoka? Mana kamu magodani topai ko;  Koudani, Yape Degiya Gaaa, Yuwoo Degiyaga, Duaa Uwiyaga,Bedo Ebakinatiyagaa. Koudo Kou Keitiyake Mumaiko Butopaa Maa, Weka Takaida Maa, Yakaga Daguda Kouya Maiya.

Koudamakeoo, Ukaa maa Mapegaa Maa kouko, Yagamoko tewinitaima, dedeana tedokinamatiya, teyakagumai (Daaa). Meeibo kaa wegaikoo kou agiyo kou keititouyogoko tedakiya, dadakagutiya dana daba peguu tiyaa meiboka wegatai mana.

Uka Maa Mampegaa ma kou komugaiyaa mee, ekowaiya meee koumaiya miyoko beeeu. Kouko koudanika. Keitiya mee kike,Neugatameeyaa okaipaiga bidaagiyokodo meeka keiteigi, utopakoo beuu. Ko magiyoka ? Ini mee tuma-tumaiya makiwadoka umeige bageido koumaiya Ugatamee yaa inii mena-mena gawaida nimita dedana niyatogiyawita.

Uka maa Mapegaa maa kouko magiyoka komugaiya, Kou komugaiya tumakoo , kapa koo beuu poto too touya dana eyaiya  iboo buguwaa dubaa piya uti. Kou piya uti kodokoo Mee idima epikoo beuu yamake menanto epii .Ukaa kou keitiya piyakoo Botee,Kepopa,Obeigi,Tedegaa.

Ini wodo touyogoko piya kou tuma-tuma ko umina, kodoya Mapega kou komugai piya koo, Amo piya, Pudii, Tomoo

Ukamaa Mapegamaa Kou Keitaine Ko Tekiteki Tiya Agiyo.

Uka kou dipai yuwa gupine kitouyogokoo,teki-teki tiya agiyo; Uka dipaya piya,Yomii, Wee itodege manakoo putekopu,Eduu maa Kupima, Abii

Koudamakekoo Mapegaa kou dipanie titouyogo maiyaa, tekiteki tiya agiyoudokoo koudani, Yomii, mapegaa oboo,Idaa, mapegaa dipaiya agiyoo weeKupii, Eduu, abii, bituu.

Ukamaa Mapegaa Maa Koumaiya Tumamagodani Topai Koukodo Ekakao Koudani.

Uka dodouga dotouyogoko Tuma wiya topai ,Ibo uka, maa daba ukama,Ibouka kitouyogoko, Yapee Degiya, Yuwopa Uwiyaga, Ekina Wagiyaga, Duwaa Uwiyagaa, Dokiya Ukaa, koudamakeko dabaa uka kitouyogoko, Debauka, Bedoo Ebakinatiya Ukaa maiya ewaa duwa uwinatiya gaa maiya ewa. Kou ukaa  kouko dokine kitouyogoko ipuweme kida too gai.

Mapegaa maiya tuma mago dani topai koukodo ekakooo, Doliyai, Maabauu,Kago-Kagoo, Taka, Tokopa (Pugito). Kodamakeko Takama, Tokopa Maa kouko Bedoo Ebakinatiyaga To Dokinatiya, kidamakeki Doliyai Kike Ekina Wagiya Bauu, kidamakeki Maabau Kimaa Kago-kago maa Kima Kii Yapedegiya Gaa Doki, Ekina Wagi, Woda Wagi, Doliyai kii maiya enaa keitiyaga bau.

Gamakai Mana Koo

Ukama mapegaa maa keitai kouuu Ini epikaine kipe koo o, mana tumaa magootopai, koumaida woomakyawikoo uka maa mapegaa maa dipai mana kouko itokou degiko beu koumanakouko  Tikana Tota, Itona Tota, Wadona Toutamana. Okaii kouya koo Inii gamakiyake woo keitai,ekowaii man koo koudani.

Initai Maa Inoukai maa  kou egadoo gaipeuu,kidamakeki ukama mapegaama komugai epi mee kii eubai, Mekaa ukama mapegaama  komugaiya gaa kou doutouu.

Ini kodokouko tee ekowapekoo ini yaka budaya mapegaaa maa ukaa komugaimaa kouko ewoto togoo, koudamakeko ini kouko ekowapekoo ini epikimakee.

Magiyokaa ? kodanikaa Meeibo kaa Wegataii wado maki-maki manakooo, idimagiyo utomagiyo kouko topiyake epikiya, okaidabakoo temeiyaa, tegedouu manakoo “Edii Maa Ukiyaa Maa Koutoo Okaibadoo Meeyaa Inoka Agiyo Kouko Ekowaima Topima Tiyake Epikiyaa Wegaititaa, Wegata”.

Mana ino dodouga dotouyogo kooo, Meiboka manakoo Uwaa komoko Too komoka, Yigipiya Epaida Gopada, Amopiya epaidaa Dakitida tugutidaa wegaititaa. Kouko kodanii, akaitai kii ukama mapegaama dipai komugai epikipiki akii yokamena kouganee kodo miyoo moti-moti. Ukaa maa mapegaa Maa kouto koo beuu tetigooko idimagiyo utomaagiyoo Emoo Epee-epee.

Okaikoyakoo, iniyaka budaya igainee keitete, bokaine keitete, agagemuguu uwine keitete kouu meewei bidaa yakimakainuu.

Itoo degee kaa metee kaa agiyoudoo koutooko tekeitina, teekowaina tiyakekooo budayamana kodo kodo wegaima, ekowaima taninoo.

Kodanikaa, budayamana wegapekoo anikidi, akikodo, akikidi akato wegatee mankaa. Ukaa mapegaa komugaimana komaiyaaa anikidi akikodo wegate dedana komogateemana kouko epikaine kodoo.

Ugatame Nagayawege. 

Penulis oleh Geitogo Jr yang sedang kuliah Tanah Rantau

Sumber:www.kabarmapegaa.com/2015/04/uka-maa-mapegama-kouko-anikidi-akikidi